Jaiek eguneroko errutinarekin hausteko eta beste bizipen mota batzuk izateko aukera ematen digute. Elkarrekin ospatuta, gainera, gizarte-kohesioa sendotzeko eta komunitatea sortzeko tresna baliotsua dira. Euskaraz eta jaiak hizkuntza honetan antolatzearen eta bizitzearen garrantziaz jabetuta, pizgarri izan nahi dugu berreskuratze bidea hartu duen jai baten hedapenean: Gau Beltza edo Arimen Gaua (arimen gaua) izenarekin ezagun egiten ari den jai bat.
Udazkeneko egunak gero eta ilunagoak izaten direnean negurantz, erritu ezberdinak ospatu izan dira Europa osoan, baita Euskal Herrian ere. Urteko heriotza, uztaren bilketa, senide hildakoen oroimena… garai honek barne begirada bat egitera garamatza. Aldi berean, iluntasunak eta heriotzaren gaiak beldurrarekin jolasteko aukera ematen digute.
Gure lurrean ere badaude kalabazak edo arbiak hustu, aurpegia zizelkatzen zitzaienak, kandela txiki bat sartzen zitzaien eta bideetan jartzen zituzten auzokideak izutzeko eta hildakoen arimei bidea erakusteko.
Gure herriak erritual ugari mantendu ditu, baina beste asko galdu dira urteetan zehar, zer egiten zen jakitea bera ere ia galtzeraino. Horietako batzuk berreskuratzeko eta berriak sortzeko ahaleginean, herriz herri udazkeneko egun ilunen jaiak antolatzen hasi dira berriro: kalabazak hustu, aurpegia trapu zaharrekin estali, beldurra sartu…
Bizipenak aldatu dira, eta haiekin batera, jaiak eta tradizioak ere bai. Hauek irauten badute, egunerokotasunera egokitzen direlako da; eta horrela zabaltzen ari da Gau Beltza Euskal Herrian.
Berreskurapena baino gehiago, ospakizunaren berrinterpretazioa edo berrikuntza da: garai bateko testigantzak kontuan hartuta, Gau Beltza ospatu nahi dugu, ikuspegi garaikideak eskaintzen dizkigun aukerak eta erakargarritasuna baliatuz.
Iluntasuna, beldurra, mozorroak, lagunekin gauez irtetea… Jai honek gazteen artean erakargarritasun handiko elementuak biltzen ditu.
Euskaraz sortu, euskaraz bizi
Euskara erabiltzeko espazio berriak sortzea funtsezkoa da, batez ere esparru informaletan. Herrietako jaiak hizkuntza erabiltzea sustatzen dute, gure hizkuntzarekin lotutako bizipen positiboak sortuz.
Komunitate-jai bat berrasmatzen
Gau Beltzak Euskal Herriko errituak egokitu eta berritzen ditu. Neguko jaietan, etxez etxe kantatzea ohikoa izan da, eta horrek komunitatea eraikitzen laguntzen du. Proposatzen dugu Gau Beltza komunitate osoaren jaia izatea.
Naturarekiko lotura berreskuratuz
Kalabazak lapurtu eta bideetan argituta jartzen zituztenen lekukotasunak zabaldu dira. Gau Beltza baliatu dezakegu naturarekin konektatzeko eta ospakizun jasangarriak egiteko.
Gazteak protagonista
Jai irekia den arren, gazteek antolakuntzaren ardura har dezakete, parte-hartze aktiboa sustatzeko. Gau Beltzak oinarri komun bat izan dezake herri guztietan, baina gazteen sormenari lekua eman behar dio.
Beldurrak gainditzeko jaia
Gau Beltza urteko egun ilunenetan ospatzen da, heriotzarekin lotutako errituak ohikoak diren garaian. Jaialdiak beldurrak kolektiboki gainditzen eta dolua lantzen laguntzen du.
Gau Beltza betaurreko moreekin
Jaietan parte hartzea ez da neutroa; Gau Beltzako mozorroek genero-estereotipoak apurtzen eta rolak gainditzen laguntzen dute, jaia guztiontzat eginez.
Lekura egokitutako jaia
Jaiak herri bakoitzera egokitzen direlako irauten dute. Gau Beltzak bertako kondairak eta ohiturak jaso ditzake edo berriak sortu, beti modu parte-hartzailean, non prozesuak emaitza bezainbeste garrantzia duen.
